Mugallymçylyk mekdebiniň täzelikleri

Oka­ma­k we ýaz­ma­k endigini kämilleşdirmek

Baş­lan­gyç synp­lar­da okuw­çy­la­ra baş­lan­gyç bi­lim ber­mek bi­len, olar­da berk bi­lim bin­ýa­dy­ny ke­ma­la ge­tir­mek mö­hüm we­zi­pe­dir. Oka­mak we ýaz­mak ba­ba­tyn­da okuw­çy­la­ryň ün­sü­ni çek­mek hem-de olar­da mul­ti­me­dia tag­ta­syn­dan ýa-da ki­tap­dan ýal­ňyş­syz gö­çür­mek, ýal­ňyş­syz oka­mak usu­ly­ny ulan­mak ze­rur­lyk­dyr. Harp­lar we san­lar öw­re­di­len­de, synp­da­ky okuw­çy­la­ryň her bi­ri bi­len aý­ra­tyn iş­leş­mek okuw usu­ly­ny ulan­mak üs­tün­lik ge­tir­ýär. Okuw­çy­la­ryň okuw döw­rün­de her bir ber­len ýum­şy ýa­dyn­da sak­la­ma­gy­ny we ýe­ri­ne ýe­tir­me­gi­ni ga­zan­mak mu­gal­ly­myň esa­sy we­zi­pe­si­dir, ýag­ny öý iş­le­ri­ne taý­ýar­lan­mak, oka­mak we ýaz­mak bi­len çäk­len­män, ýat tut­ma­ly zat­la­ry ýat tu­tup gel­mek­le­ri­ni ta­lap et­mek ze­rur­dyr.

Bu dö­wür­de baş­lan­gyç synp okuw­çy­la­ry­nyň öý­le­rin­de ata-ene­le­ri­niň hem ola­ry gol­da­ma­gy ze­rur bo­lup dur­ýar. Ata-ene­ler ça­ga­la­ryn­dan ta­lap­kär bo­lup, öz ça­ga­la­ry­na: «Bu gün nä­çe sa­gat oka­dy­ňyz, er­tir nä­çe sa­gat oka­ma­ly?» di­ýen ýa­ly so­wal bi­len ýüz­len­me­li. Şo­nuň ýa­ly-da, «Öý iş­le­ri­ňi­ze taý­ýar­la­nyň, er­tir­ki okuw­la­ry­ňyz bo­ýun­ça ki­tap-dep­der­le­ri­ňi­zi taý­ýar­laň!» di­ýen ýa­ly ta­lap­lar olar­da oku­wa bo­lan jo­gap­kär­çi­li­gi art­dyr­ýar.

Baş­lan­gyç synp­lar­da gu­ral­ýan ýa­zuw sa­pa­gy hem mu­gal­lym­dan köp zäh­met siň­dir­me­gi ta­lap ed­ýär. Ýa­zu­wy elin­den tu­tup ýa­zyp öw­ret­mek, okuw­çy­ny ýa­dat­maz­dan gaý­ta­lap ýaz­ma­gy endik etdir­mek baş­lan­gyç synp mu­gal­ly­my­nyň zäh­me­ti köp siň­dir­me­gi bi­len berk bag­ly­dyr. Baş­lan­gyç synp­da oka­ýan okuw­çy­la­ryň owa­dan we ýal­ňyş­syz ýaz­ma­gy­ny ga­zan­mak mu­gal­ly­myň uly üs­tün­li­gi­dir. Çün­ki baş­lan­gyç so­wat we bi­lim okuw­çy­nyň tu­tuş yk­ba­ly­na tä­si­ri­ni ýe­tir­ýär diý­sek ýal­ňyş bol­maz. Baş­lan­gyç so­wa­dy berk bo­lan okuw­çy­lar soň­ra bi­lim­li bo­lup, ug­ru­gyp gid­ýär­ler. Baş­lan­gyç so­wa­dyň berk bin­ýa­dy­ny ber­ýän mu­gal­lym­la­ryň öz­le­rin­de-de okat­ma­gyň usu­ly we pe­da­go­gi­ka­sy ýo­ka­ry de­re­je­de bol­ma­ly. Ça­ga­lar bi­len iş­le­me­giň baş­lan­gyç synp pe­da­go­gi­ka­sy okat­ma­gyň usul­la­ry­nyň köp ugur­la­ry­ny bil­me­gi ta­lap ed­ýär.

Baş­lan­gyç synp­lar­da dürs oka­ma­gy we ýaz­ma­gy öw­ret­mek­de üs­tün­lik ga­zan­mak mu­gal­lym­yň ir­gin­siz zäh­me­tine baglydyr. Esa­san hem, sa­pa­gy tä­sir­li gu­ra­mak ar­ka­ly okuw­çy­lar­da oku­wa dü­şün­je­li ga­raý­şy, oka­ma­ga bo­lan hö­we­si ter­bi­ýe­le­mek mö­hüm­dir. Şeý­le edi­len­de, ge­çil­ýän te­ma­lar okuw­çy­lar ta­ra­pyn­dan has oňat öz­leş­di­ril­ýär. Şol we­zi­pe­le­riň bi­ri-de, okuw işi­niň ne­ti­je­li­li­gi­ni ýo­kar­lan­dyr­ma­ga, okuw­çy­la­ryň iş­jeň­li­gi­ni art­dyr­ma­ga giň müm­kin­çi­lik ber­ýän hä­zir­ki za­man usul­la­ryn­dan peý­da­la­nyp, sa­pak­la­ry ýo­ka­ry de­re­je­de gu­ra­mak­dyr. Hä­zir­ki wagt­da giň­den ula­nyl­ýan usul­la­ryň bi­ri in­te­rak­tiw usu­ly­dyr. Bu usul­da sa­pak­lar mul­ti­me­dia synp tag­ta­syn­da gu­ral­ýar. Bu usul­dan peý­da­la­ny­lan­da, mu­gal­lym bi­len okuw­çy­la­ryň ara­syn­da yzy­gi­der­li­lik berk bol­ýar. Se­bä­bi multimedia tag­ta­sy hä­zir­ki za­man teh­no­lo­gi­ýa­sy­nyň ga­za­nan ar­tyk­maç­ly­gy bo­lup, okuw­çy­nyň ün­sü­ni özü­ne çek­ýär.

Umu­man, okat­ma­gyň usu­ly ar­tyk­maç­lyk­la­ry­ny sak­la­mak mu­gal­ly­ma de­giş­li bo­lan us­sat­lyk­dyr. Hä­zir­ki wagt­da mu­gal­lym­la­ra hem us­sat­lyk de­re­je­le­ri­ni art­dyr­ma­ga diý­seň uly müm­kin­çi­lik­ler bar.

Ogul­ke­ýik AN­NA­BER­DI­ÝE­WA,

Aş­ga­bat şä­he­rin­dä­ki ýö­ri­te­leş­di­ri­len 143-nji or­ta mek­de­biň mu­gal­ly­my.

Çeşmesi:Türkmenmetbugat